پیکنومتر آزمایشگاهی وسیله ای آزمایشگاهی برای اندازه گیری چگالی مایعات با دقت بالا است.
یک روش سریع و آسان جهت تعیین چگالی مایعات در آزمایشگاه، استفاده از وسیله ای به نام پیکنومتر است.
پیکنومتر وسیله ای شبیه به بالن ژوژه و از جنس شیشه است.
به منظور خروج حباب های هوا از داخل پیکنومتر آزمایشگاهی، لوله ای مویین در وسط درپوش شیشه ای و شیاردار آن تعبیه شده است.
پیکنومتر دستگاهی است که به کمک مایعی استاندارد مانند آب مقطر و با استفاده از تعادل تحلیلی می توان چگالی هر مایعی را با دقت بالا محاسبه کرد. حجم پیکنومترها روی بدنه آنها درج شده است.
به منظور اندازه گیری چگالی یک مایع، نیاز به اندازه گیری جرم و حجم مایع مورد نظر را داریم
که از تقسیم جرم بر حجم آن، چگالی محاسبه می شود.
ابتدا جرم پیکنومتر خالی و سپس پیکنومتر حاوی آب مقطر اندازه گیری می شود.
دقت شود درپوش به درستی بسته شده و آب اضافه از آن خارج شود تا دقت کار حفظ شود.
اختلاف جرم این دو عدد همان جرم آب مقطر است. چگالی آب مقطر با تغییر دما تغییر می کند
و نیاز است که از پیش چگالی آب در دمای کاری به کمک هندبوک های موجود تعیین شود. طبق رابطه زیر حجم آب یا پیکنومتر آزمایشگاهی بدست می آید.